Gastcolumn Angela Maas

Stereotypen in de zorg

Tijdens een gezinsuitje, een jaar of twintig geleden, parkeerden we de auto in een parkeergarage in Parijs. Op het moment dat we uitstapten kwam er vanuit de verte een donkergetinte man op ons afrennen met een papiertje in zijn hand. We vonden het angstaanjagend, dus zwaaiden en riepen we in wanhoop  ‘non, non, non…’ Eenmaal dichterbij gekomen had hij een parkeerbonnetje over en wilde dat graag aan ons geven. We hebben ons vreselijk geschaamd voor onze afwerende reactie op een uiterst vriendelijk gebaar.

Zo kan het ook gaan in de spreekkamer, we hebben allemaal wel eens een oordeel klaarstaan dat totaal niet strookt met de werkelijkheid. Het overkomt vrouwelijke patiënten en mensen met een etnische achtergrond vaker dan witte mannelijke patiënten. De gezondheidszorg is ontwikkeld naar de maatstaf van de man, behalve uiteraard in de vakgebieden die met de geslachtorganen te maken hebben. In de cardiologie struikelen we nog steeds over vooroordelen. Klachten van vrouwen ‘kloppen niet’ en ze hebben vaak ook niet de patronen van aderverkalking en hartfalen die we gewend zijn en die in de boeken staan. Toen ik in de jaren tachtig in opleiding was, wisten we niet beter. Nu wel en nu moeten we naar onze verworven inzichten handelen. Dat gebeurt nog te weinig. Het goede nieuws is dat we de afgelopen jaren steeds meer richtlijnen-op-maat hebben, waardoor nieuwe inzichten niet meer vrijblijvend zijn en horen bij goede kwaliteit van zorg. Het is ook niet meer de arts die bepaalt wat er onderzocht en behandeld moet worden, de patiënten zelf worden steeds meer partner en sturend in het beleid. Veel vrouwelijke patiënten hebben mij de afgelopen decennia opgevoed en tot een betere dokter gemaakt. Dat kan alleen als je je er als arts voor openstelt. Juist op het vlak van onzekerheden gedijen vooroordelen het beste.

Die aardige man in Parijs gaf ons een lesje in nederigheid die we nog lang niet vergeten zijn. Ook de COVID-19 crisis heeft ons laten zien dat man/vrouw verschillen en sociaal/culturele/economische aspecten in de samenleving van wezenlijk belang zijn in ziekte en gezondheid. Leren van vooroordelen en maatschappelijke culturele vorming zou een verplicht onderdeel moeten zijn van de reguliere kwaliteitsvisitaties die we als cardiologen hebben. Dat vraagt moed van artsen en de beroepsgroep en ik daag ze daar graag toe uit.

Angela Maas