Gepersonaliseerde stents hebben veel voordelen

Kak Khee Yeung is vaatchirurg in het Amsterdam UMC en doet daarnaast onder meer onderzoek naar aorta aneurysma. In iedere editie van Hartbrug Magazine houdt ze ons op de hoogte van haar werk en de nieuwste ontwikkelingen binnen haar vakgebied. Dit keer vertelt ze over gepersonaliseerde stents.

Hoe lang gebruiken we al stents?

“Al best een tijdje! Sinds 1923 worden er operaties uitgevoerd aan de aorta en in 1954 werd de eerste graft – een voorloper van de huidige stent – met de hand ingenaaid door Amerikaanse cardiovasculair chirurg DeBakey. In 1990 ontwikkelde dr. Parodi de stentgraft zoals we die nu kennen: een buisje van synthetisch, vochtdicht materiaal (de graft) ondersteund door een metalen structuur (de stent). Sindsdien is er een enorme evolutie geweest en zijn er ontzettend veel verschillende soorten stents ontwikkeld. Ongeveer 15 jaar geleden kwamen daar ook de gepersonaliseerde stents bij, op maat gemaakt voor de patiënt.”

Wat is hiervan het voordeel?

“Je kunt de stent opvouwen tot ongeveer 5 mm en inbrengen via de liesslagader of deels via de armslagader naar de plek waar het aneurysma zit. Daarvoor is dus alleen nog maar een heel klein sneetje of prikgaatje nodig in de lies of arm, in plaats van een operatie waarbij de patiënt helemaal moest worden opengemaakt. Daarbij konden we vroeger lang niet overal komen. We konden bijvoorbeeld geen stents plaatsen dichtbij het hart, of op plaatsen waar slagaders naar de darmen of nieren gaan. Tegenwoordig plaatsen we ook stents in de darm- en nierslagaders, die dan met elkaar verbonden zijn aan de hoofdstent in de aorta. En als iemand een langgerekt aneurysma heeft, bijvoorbeeld van het hart helemaal naar de benen, kunnen we nu stapsgewijs in dat hele stuk stents plaatsen. We kunnen inmiddels stents plaatsen naar de aortaboog en vlakbij het hart. Er zijn zelfs chirurgen in geslaagd om een stent samen met een hartklep te plaatsen. Wereldwijd zijn er dus allerlei ontwikkelingen gaande en in het Amsterdam UMC onderzoeken we hoe we hierin kunnen bijdragen.”

Wat heeft onderzoek tot nu toe uitgewezen?

“De gepersonaliseerde stents bestaan inmiddels zo’n vijftien jaar, wat betekent dat we nu pas iets kunnen zeggen over de langetermijnresultaten. Daaruit is gebleken dat deze stents heel duurzaam zijn, dus dat is goed nieuws. Doordat we ze minimaal invasief kunnen inbrengen is er minder kans op complicaties. Daarbij kunnen we dus veel meer mensen behandelen, zelfs mensen met bijvoorbeeld een bindweefselaandoening of een aneurysma op een complexe plek. De downside is: de stents zijn duur, doordat ze op maat gemaakt moeten worden door de bedrijven die ze aanbieden en het duurt 5 tot 6 weken voordat de stent er is. Daarop hebben we al iets gevonden: vaatchirurgen kunnen zelf, tijdens de operatie, stents op maat maken indien nodig, zoals in een acute situatie. Dat bespaart ook kosten, maar betekent wel dat de chirurg langer bezig is. Ook blijken deze stents net iets minder goed te werken dan degenen die op maat zijn gemaakt door het bedrijf. Een ander nadeel is dat de patiënt nog steeds regelmatig terug moet komen om te controleren of de stent nog goed op zijn plek zit. Er kunnen lekkages ontstaan, de stent kan helemaal loslaten of juist dicht gaan zitten. Dat kan voor allerlei problemen zorgen, zowel met de organen waar de slagaders naartoe leiden als met het aneurysma, dat weer kan gaan groeien.”

Wat verwacht je dat er in de nabije toekomst verandert?

“Er zijn allerlei bedrijven bezig met de ontwikkeling van stents en ik verwacht dat ze in de toekomst stents zullen ontwikkelen die nóg beter werken, bijvoorbeeld door het gebruik van nieuwe materialen. De huidige stent is bijvoorbeeld stijver dan de vaatwand, dus dat betekent dat het hart meer weerstand krijgt bij het pompen naar de aorta. Ik kan me voorstellen dat dat op termijn voor hartproblemen kan zorgen. Er moet dus gewerkt worden aan materiaal dat meer overeenkomt met hoe de vaatwand beweegt. Verder zijn er nu zoveel verschillende soorten stents, dat we de hulp van AI goed kunnen gebruiken om een keuze te maken. We onderzoeken nu hoe we met computermodellen kunnen voorspellen welk type stent voor een bepaalde patiënt het beste past, welke complicaties we kunnen verwachten en op welke termijn. Wat je uiteindelijk het liefst wil, is dat het aneurysma krimpt – zakregressie heet dat. Helaas gebeurt dat maar bij 30-50 procent van de patiënten. Dat percentage willen we in de toekomst graag verhogen. Er is dus in de eerste plaats meer vervolgonderzoek nodig naar de werking van gepersonaliseerde stents, zodat we deze behandeling nog beter op de patiënt kunnen aansluiten. Maar ik verwacht hoe dan ook dat we de stents de komende tien jaar nog veel meer zullen gaan inzetten en de mogelijkheden steeds breder zullen worden.”

Tekst: Marion van Es
Foto: Kak Khee Yeung | © Fotografie dyzlo film

Dit artikel verscheen eerder in het Hartbrug Magazine